کد مطلب:276329 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:120
جمع شدن یاران دین از فرشتگان و جنیان و سایر مؤمنان
در تفسیر آیه كریمه: «أَیْنَما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعاً»؛ [1] هر كجا كه باشید خداوند همگی شما را خواهد آورد. از حضرت ابوعبد آللَّه صادق علیه السلام آمده: یعنی اصحاب قائم علیه السلام سیصد و ده و چند نفر، سپس فرمود: آن هایند به خدا امّت معدوده؛ واللَّه در یك ساعت جمع می شوند همانند ابرهای پاییزی. [2] .
و از حضرت علی بن الحسین و فرزندش علیهما السلام روایت است كه فرمودند: مفقودان گروهی هستند كه از رختخوابشان مفقود و سپیده دم در مكّه حاضر می شوند و این است معنی آیه «أَیْنَما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعاً» و آن ها اصحاب قائم علیه السلام هستند. [3] .
و از حضرت امام صادق علیه السلام روایت است كه فرمود: این آیه در حقّ مفقود شوندگان و اصحاب قائم علیه السلام نازل شده است كه: «أَیْنَما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعاً» آنان از رختخوابشان مفقود می شوند پس در مكّه صبح می كنند و بعضی از ایشان در روز بر ابر می نشینند، در حالی كه آنان به نامشان و به نام پدرشان و حسب و نسب شان شناخته می شوند.
مفضّل پرسید: فدایت شوم! كدام یك از آن ها ایمانشان محكم تر است؟ فرمود: آن كه در روز بر ابر بنشیند. [4] .
و از حضرت ابوالحسن موسی بن جعفرعلیهما السلام روایت است كه فرمود: به خدا قسم وقتی قائم ما بپاخیزد، خداوند از همه شهرها و بلاد، شیعیان ما را به سوی او جمع می نماید. [5] .
و چه نیكو سروده اند:
لَقَدْ جُدْتَ یَابْنَ الأَكْرَمِینَ بِنِعْمَةٍ
جَمَعْتَ بِها بَیْنَ الُمحِبِّینَ فِی سِتْرٍ
[ صفحه 141]
فَلا زِلْتَ بِالإِحْسانِ كَهْفاً وَمَلْجَأً
وَقَدْ جَلَّ ما قَدْ كانَ مِنْكَ عَنِ الشُّكْرِ
البته ای فرزند بهترین ها! نعمتی را بدل فرمودی كه با آن، همه محبّانت را در پوششی جمع كردی.
پس پیوسته با احسانت پناه و ملجأ باشی كه به تحقیق آنچه از تو سر زده از سپاسگزاری بالاتر است.
و در بحار از حضرت امام صادق علیه السلام روایت است كه فرمود: بر او سی هزار فرشته و سیصد و سیزده فرشته فرود می آیند. ابان بن تغلب عرضه داشت: تمام این فرشتگان؟ فرمود: آری فرشتگانی كه با نوح در كشتی بودند و فرشتگانی كه با ابراهیم بودند هنگامی كه به آتش افكنده شد، و آن هایی كه با موسی بودند هنگامی كه دریا را برای بنی اسرائیل شكافت، و آن هایی كه با عیسی بودند هنگامی كه خداوند وی را به سوی خود بالا برد، و چهار هزار فرشته نشانداری كه با پیغمبر اكرم صلی الله علیه وآله بودند، و هزار فرشته ای كه پی در پی فرود آمدند و سیصد و سیزده فرشته ای كه در بدر بودند و چهار هزار ملائكه كه فرود آمدند تا به همراه حسین بن علی علیهما السلام با دشمنان نبرد كنند، ولی به آن ها اجازه داده نشد، آن ها كنار قبر آن حضرت پریشان و غبارآلود و گریان هستند تا روز قیامت. رئیس آنان فرشته ای است كه منصور خوانده می شود، هیچ كس آن حضرت را زیارت نكند مگر این كه این ها به استقبال او می روند و یا هنگام وداع او را مشایعت می كنند، و هیچ بیماری نیست مگر این كه به عیادتش می روند، و هیچ كس از دنیا نرود مگر آن كه بر بدنش نماز می گزارند و پس از مرگ برای او طلب مغفرت می كنند. و همه این ها در زمین منتظر قیام قائم - عجّل اللَّه فرجه الشریف - هستند تا هنگام ظهورش فرا رسد. [6] .
و در حدیث مفضّل از امام صادق علیه السلام آمده كه فرمود: ای مفضّل! او تنها ظاهر می شود وبه سوی خانه خدا به تنهایی می رود و تنها وارد كعبه می گردد و در حال تنهایی شب بر او فرا می رسد، پس چون دیدگان به خواب رود و سیاهی شب سایه افكند، جبرئیل و میكائیل و فرشتگان در صفوف متشكّل بر او فرود می آیند، پس جبرئیل معروض می دارد: «یا سَیِّدِی قَوْلُكَ مَقْبُولٌ وَأَمْرُكَ جائِزٌ»؛ ای سرور من! فرمانت پذیرفته و دستورت اجرا می شود.
[ صفحه 142]
پس دست بر صورتش می كشد و می گوید: «اَلحَمْدُ للَّهِِ الَّذِی صَدَقَنا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الأَرْضَ نَتَبَوَّءُ مِنَ الجَنَّةِ حَیْثُ نَشآءُ فَنِعْمَ أَجْرُ العامِلِینَ»؛ [7] حمد خدای را كه به وعده خویش درباره ما وفا كرد و زمین را میراث ما ساخت، هر جای بهشت كه خواهیم منزلگاه خود قرار دهیم، پاداش عمل كنندگان چه نیكو است.
آن گاه میان ركن و مقام می ایستد و فریادی می كشد و می فرماید: ای نقبای من؛ (سركردگان ارتش آن حضرت) و ای وابستگان خاصّ من؛ و ای كسانی كه خداوند شما را - پیش از ظهورم - برای یاری من بر روی زمین ذخیره كرده! با خواست و رغبت نزد من آیید.
پس فریاد آن حضرت به گوش آن ها می رسد در حالی كه در محراب ها و بر رختخواب های خود در شرق و غرب زمین قرار دارند و همان یك صدا به گوش همه آنان می رسد، پس به آن حضرت پاسخ مثبت می دهند و به سوی آن صدا می شتابند و در عرض یك چشم برهم زدن در پیشگاه او بین ركن و مقام حاضر می شوند. پس خداوند - عزّوجلّ - به نور امر می كند كه مانند عمودی از زمین تا آسمان كشیده می شود، كه از آن نور هر مؤمنی كه به روی زمین است استفاده خواهد كرد و نوری از درون خانه اش آشكار می گردد، پس نفوس مؤمنین به آن نور خوشنود می گردد. (تا این كه مفضّل عرضه داشت): ای سرور من! آیا در مكّه مقیم می شود؟
فرمود: نه، ای مفضّل! بلكه مردی از خاندانش را در آن جا جانشین خود می سازد، پس هرگاه از مكه حركت كند به آن مرد حمله می كنند و او را می كشند، پس آن حضرت بازمی گردد، ایشان به خدمتش می آیند، در حالی كه ترسان و سر به زیر افكنده باشند، گریه و تضرّع می كنند و عرضه می دارند: ای مهدی آل محمدعلیهم السلام توبه می كنیم. پس آن حضرت آنان را نصیحت و موعظه نموده و هشدار می دهد و بر آن ها جانشین می گمارد و دوباره حركت می كند. ولی باز هم بر آن جانشین یورش می برند و او را می كشند، پس یاران خودش از جنّیان و نقبا را به سوی آن ها می فرستد و می فرماید: بازگردید به سوی آن ها و كسی را باقی نگذارید، مگر آن كه ایمان بیاورد. و اگر نه این بود
[ صفحه 143]
كه رحمت پروردگار همه را فرا می گیرد، و من آن رحمت هستم با شما به سوی آن ها بازمی گشتم، زیرا كه به تحقیق این ها عذرها را بین خود و خدای خودشان و من قطع كردند. پس به سوی آنان مراجعت می كنند، به خدا قسم از صد تن یكی باقی نمی ماند، قسم به خدا از هزار یكی باقی نمی ماند.
مفضّل می گوید: گفتم: ای سیّد من! خانه مهدی علیه السلام كجا خواهد بود و مؤمنان كجا جمع می شوند؟ فرمود: سرای حكومت آن حضرت كوفه و مجلس حكم و فرمانروایی او مسجد جامع آن، و بیت المال و محل تقسیم غنائم مسلمین مسجد سهله، و جای خلوت های آن حضرت، سرزمین صاف و مسطح و سفید نجف است.
مفضّل عرضه داشت: ای مولای من! آیا همه مؤمنین در كوفه خواهند بود؟ فرمود: آری قسم به خدا! هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر این كه در آن، یا در حوالی آن خواهد بود و كار به جایی می رسد كه مقدار خوابگاه یك اسب به دو هزار درهم می رسد و بیشتر مردم آرزو می كنند: ای كاش یك وجب از زمین سبع را به قیمت یك وجب طلا می خرید و زمین سبع از خطّه های همدان است. [8] .
می گویم: شاید منظور از «هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر این كه در آن یا در حوالی آن خواهد بود» زیارت و دیدار آن حضرت باشد، نه همیشگی؛ و شاهد بر این، جمله بعدی است كه: «بیشتر مردم آرزو می كنند» و احتمال هم دارد كه كلمه «حوالیها» تصحیف «أَو حَنَّ إِلَیها» یعنی به سوی او متمایل و مشتاق می شوند، چنان كه در روایتی از بحار و غیر آن از حضرت ابوعبد اللَّه صادق علیه السلام منقول است.
و مؤیّد معنی اوّل روایتی است كه در بحار از غیبت شیخ طوسی نقل شده كه حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام فرمود: هرگاه قائم علیه السلام به كوفه وارد می شود، هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر این كه در آن باشد یا به آن سفر كند. [9] .
و از جمله دلایل بر این كه مؤمنین نزد مولایمان صاحب الزمان - عجّل اللَّه فرجه الشریف - جمع می شوند، روایتی است كه شیخ صدوق در كمال الدین از
[ صفحه 144]
حضرت ابوالحسن امام علی بن محمد هادی علیه السلام آورده است كه: از آن حضرت درباره معنی فرمایش پیغمبرصلی الله علیه وآله كه: «لا تُعادُوا الأَیَّامَ فَتُعادِیكُمْ»؛ یعنی با روزها دشمنی نكنید كه با شما دشمنی خواهند كرد. سؤال شد. فرمود: آری، منظور از ایّام ما هستیم، به سبب ما آسمان ها و زمین برپاست، پس سَبْت (شنبه) نام رسول خداصلی الله علیه وآله است؛ و أَحَد (یكشنبه) نام امیر المؤمنین علیه السلام؛ اِثنین (دوشنبه) حسن و حسین؛ و ثُلثاء (سه شنبه) علی بن الحسین (سجاد) و محمد بن علی (باقر) و جعفر بن محمد (صادق)؛ و أربعاء (چهارشنبه) موسی بن جعفر (كاظم) و علی بن موسی (رضا) و محمد بن علی (جواد) و من - علی بن محمد (هادی) -؛ و خمیس (پنج شنبه) فرزندم حسن (عسكری)؛ و جمعه فرزند فرزندم می باشد و به سوی اوست كه گروه حقّ جمع می شوند و همان است كه زمین را پر از عدل و داد می كند، چنان كه از ظلم و ستم پر شده باشد، و این است معنی ایّام و این كه در دنیا با آن ها دشمنی نكنید كه در آخرت با شما دشمنی خواهند كرد. [10] .
و از حضرت علی بن الحسین و فرزندش علیهما السلام روایت است كه فرمودند: مفقودان گروهی هستند كه از رختخوابشان مفقود و سپیده دم در مكّه حاضر می شوند و این است معنی آیه «أَیْنَما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعاً» و آن ها اصحاب قائم علیه السلام هستند. [3] .
و از حضرت امام صادق علیه السلام روایت است كه فرمود: این آیه در حقّ مفقود شوندگان و اصحاب قائم علیه السلام نازل شده است كه: «أَیْنَما تَكُونُوا یَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِیعاً» آنان از رختخوابشان مفقود می شوند پس در مكّه صبح می كنند و بعضی از ایشان در روز بر ابر می نشینند، در حالی كه آنان به نامشان و به نام پدرشان و حسب و نسب شان شناخته می شوند.
مفضّل پرسید: فدایت شوم! كدام یك از آن ها ایمانشان محكم تر است؟ فرمود: آن كه در روز بر ابر بنشیند. [4] .
و از حضرت ابوالحسن موسی بن جعفرعلیهما السلام روایت است كه فرمود: به خدا قسم وقتی قائم ما بپاخیزد، خداوند از همه شهرها و بلاد، شیعیان ما را به سوی او جمع می نماید. [5] .
و چه نیكو سروده اند:
لَقَدْ جُدْتَ یَابْنَ الأَكْرَمِینَ بِنِعْمَةٍ
جَمَعْتَ بِها بَیْنَ الُمحِبِّینَ فِی سِتْرٍ
[ صفحه 141]
فَلا زِلْتَ بِالإِحْسانِ كَهْفاً وَمَلْجَأً
وَقَدْ جَلَّ ما قَدْ كانَ مِنْكَ عَنِ الشُّكْرِ
البته ای فرزند بهترین ها! نعمتی را بدل فرمودی كه با آن، همه محبّانت را در پوششی جمع كردی.
پس پیوسته با احسانت پناه و ملجأ باشی كه به تحقیق آنچه از تو سر زده از سپاسگزاری بالاتر است.
و در بحار از حضرت امام صادق علیه السلام روایت است كه فرمود: بر او سی هزار فرشته و سیصد و سیزده فرشته فرود می آیند. ابان بن تغلب عرضه داشت: تمام این فرشتگان؟ فرمود: آری فرشتگانی كه با نوح در كشتی بودند و فرشتگانی كه با ابراهیم بودند هنگامی كه به آتش افكنده شد، و آن هایی كه با موسی بودند هنگامی كه دریا را برای بنی اسرائیل شكافت، و آن هایی كه با عیسی بودند هنگامی كه خداوند وی را به سوی خود بالا برد، و چهار هزار فرشته نشانداری كه با پیغمبر اكرم صلی الله علیه وآله بودند، و هزار فرشته ای كه پی در پی فرود آمدند و سیصد و سیزده فرشته ای كه در بدر بودند و چهار هزار ملائكه كه فرود آمدند تا به همراه حسین بن علی علیهما السلام با دشمنان نبرد كنند، ولی به آن ها اجازه داده نشد، آن ها كنار قبر آن حضرت پریشان و غبارآلود و گریان هستند تا روز قیامت. رئیس آنان فرشته ای است كه منصور خوانده می شود، هیچ كس آن حضرت را زیارت نكند مگر این كه این ها به استقبال او می روند و یا هنگام وداع او را مشایعت می كنند، و هیچ بیماری نیست مگر این كه به عیادتش می روند، و هیچ كس از دنیا نرود مگر آن كه بر بدنش نماز می گزارند و پس از مرگ برای او طلب مغفرت می كنند. و همه این ها در زمین منتظر قیام قائم - عجّل اللَّه فرجه الشریف - هستند تا هنگام ظهورش فرا رسد. [6] .
و در حدیث مفضّل از امام صادق علیه السلام آمده كه فرمود: ای مفضّل! او تنها ظاهر می شود وبه سوی خانه خدا به تنهایی می رود و تنها وارد كعبه می گردد و در حال تنهایی شب بر او فرا می رسد، پس چون دیدگان به خواب رود و سیاهی شب سایه افكند، جبرئیل و میكائیل و فرشتگان در صفوف متشكّل بر او فرود می آیند، پس جبرئیل معروض می دارد: «یا سَیِّدِی قَوْلُكَ مَقْبُولٌ وَأَمْرُكَ جائِزٌ»؛ ای سرور من! فرمانت پذیرفته و دستورت اجرا می شود.
[ صفحه 142]
پس دست بر صورتش می كشد و می گوید: «اَلحَمْدُ للَّهِِ الَّذِی صَدَقَنا وَعْدَهُ وَأَوْرَثَنَا الأَرْضَ نَتَبَوَّءُ مِنَ الجَنَّةِ حَیْثُ نَشآءُ فَنِعْمَ أَجْرُ العامِلِینَ»؛ [7] حمد خدای را كه به وعده خویش درباره ما وفا كرد و زمین را میراث ما ساخت، هر جای بهشت كه خواهیم منزلگاه خود قرار دهیم، پاداش عمل كنندگان چه نیكو است.
آن گاه میان ركن و مقام می ایستد و فریادی می كشد و می فرماید: ای نقبای من؛ (سركردگان ارتش آن حضرت) و ای وابستگان خاصّ من؛ و ای كسانی كه خداوند شما را - پیش از ظهورم - برای یاری من بر روی زمین ذخیره كرده! با خواست و رغبت نزد من آیید.
پس فریاد آن حضرت به گوش آن ها می رسد در حالی كه در محراب ها و بر رختخواب های خود در شرق و غرب زمین قرار دارند و همان یك صدا به گوش همه آنان می رسد، پس به آن حضرت پاسخ مثبت می دهند و به سوی آن صدا می شتابند و در عرض یك چشم برهم زدن در پیشگاه او بین ركن و مقام حاضر می شوند. پس خداوند - عزّوجلّ - به نور امر می كند كه مانند عمودی از زمین تا آسمان كشیده می شود، كه از آن نور هر مؤمنی كه به روی زمین است استفاده خواهد كرد و نوری از درون خانه اش آشكار می گردد، پس نفوس مؤمنین به آن نور خوشنود می گردد. (تا این كه مفضّل عرضه داشت): ای سرور من! آیا در مكّه مقیم می شود؟
فرمود: نه، ای مفضّل! بلكه مردی از خاندانش را در آن جا جانشین خود می سازد، پس هرگاه از مكه حركت كند به آن مرد حمله می كنند و او را می كشند، پس آن حضرت بازمی گردد، ایشان به خدمتش می آیند، در حالی كه ترسان و سر به زیر افكنده باشند، گریه و تضرّع می كنند و عرضه می دارند: ای مهدی آل محمدعلیهم السلام توبه می كنیم. پس آن حضرت آنان را نصیحت و موعظه نموده و هشدار می دهد و بر آن ها جانشین می گمارد و دوباره حركت می كند. ولی باز هم بر آن جانشین یورش می برند و او را می كشند، پس یاران خودش از جنّیان و نقبا را به سوی آن ها می فرستد و می فرماید: بازگردید به سوی آن ها و كسی را باقی نگذارید، مگر آن كه ایمان بیاورد. و اگر نه این بود
[ صفحه 143]
كه رحمت پروردگار همه را فرا می گیرد، و من آن رحمت هستم با شما به سوی آن ها بازمی گشتم، زیرا كه به تحقیق این ها عذرها را بین خود و خدای خودشان و من قطع كردند. پس به سوی آنان مراجعت می كنند، به خدا قسم از صد تن یكی باقی نمی ماند، قسم به خدا از هزار یكی باقی نمی ماند.
مفضّل می گوید: گفتم: ای سیّد من! خانه مهدی علیه السلام كجا خواهد بود و مؤمنان كجا جمع می شوند؟ فرمود: سرای حكومت آن حضرت كوفه و مجلس حكم و فرمانروایی او مسجد جامع آن، و بیت المال و محل تقسیم غنائم مسلمین مسجد سهله، و جای خلوت های آن حضرت، سرزمین صاف و مسطح و سفید نجف است.
مفضّل عرضه داشت: ای مولای من! آیا همه مؤمنین در كوفه خواهند بود؟ فرمود: آری قسم به خدا! هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر این كه در آن، یا در حوالی آن خواهد بود و كار به جایی می رسد كه مقدار خوابگاه یك اسب به دو هزار درهم می رسد و بیشتر مردم آرزو می كنند: ای كاش یك وجب از زمین سبع را به قیمت یك وجب طلا می خرید و زمین سبع از خطّه های همدان است. [8] .
می گویم: شاید منظور از «هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر این كه در آن یا در حوالی آن خواهد بود» زیارت و دیدار آن حضرت باشد، نه همیشگی؛ و شاهد بر این، جمله بعدی است كه: «بیشتر مردم آرزو می كنند» و احتمال هم دارد كه كلمه «حوالیها» تصحیف «أَو حَنَّ إِلَیها» یعنی به سوی او متمایل و مشتاق می شوند، چنان كه در روایتی از بحار و غیر آن از حضرت ابوعبد اللَّه صادق علیه السلام منقول است.
و مؤیّد معنی اوّل روایتی است كه در بحار از غیبت شیخ طوسی نقل شده كه حضرت ابوجعفر باقرعلیه السلام فرمود: هرگاه قائم علیه السلام به كوفه وارد می شود، هیچ مؤمنی باقی نمی ماند مگر این كه در آن باشد یا به آن سفر كند. [9] .
و از جمله دلایل بر این كه مؤمنین نزد مولایمان صاحب الزمان - عجّل اللَّه فرجه الشریف - جمع می شوند، روایتی است كه شیخ صدوق در كمال الدین از
[ صفحه 144]
حضرت ابوالحسن امام علی بن محمد هادی علیه السلام آورده است كه: از آن حضرت درباره معنی فرمایش پیغمبرصلی الله علیه وآله كه: «لا تُعادُوا الأَیَّامَ فَتُعادِیكُمْ»؛ یعنی با روزها دشمنی نكنید كه با شما دشمنی خواهند كرد. سؤال شد. فرمود: آری، منظور از ایّام ما هستیم، به سبب ما آسمان ها و زمین برپاست، پس سَبْت (شنبه) نام رسول خداصلی الله علیه وآله است؛ و أَحَد (یكشنبه) نام امیر المؤمنین علیه السلام؛ اِثنین (دوشنبه) حسن و حسین؛ و ثُلثاء (سه شنبه) علی بن الحسین (سجاد) و محمد بن علی (باقر) و جعفر بن محمد (صادق)؛ و أربعاء (چهارشنبه) موسی بن جعفر (كاظم) و علی بن موسی (رضا) و محمد بن علی (جواد) و من - علی بن محمد (هادی) -؛ و خمیس (پنج شنبه) فرزندم حسن (عسكری)؛ و جمعه فرزند فرزندم می باشد و به سوی اوست كه گروه حقّ جمع می شوند و همان است كه زمین را پر از عدل و داد می كند، چنان كه از ظلم و ستم پر شده باشد، و این است معنی ایّام و این كه در دنیا با آن ها دشمنی نكنید كه در آخرت با شما دشمنی خواهند كرد. [10] .
[1] سوره بقره، آيه 149.
[2] البرهان: 163:1.
[3] البرهان: 162:1.
[4] البرهان: 162:1.
[5] البرهان: 164:1.
[6] بحار الانوار: 328:52.
[7] سوره زمر، آيه 74.
[8] بحار الانوار: 7:53.
[9] بحار الانوار: 330:52.
[10] كمال الدين: 393:2.